Гісторыя поля захоўваецца не ў талмудах - у гаспадаркі ёсць праграмнае забеспячэнне і тыя самыя планшэты, куды аграном можа зазірнуць і зразумець, якімі былі мінулыя ўраджаі, якія ўгнаенні ўжываліся. Усё падлучана да GPS і ГЛОНАСС. Гэтыя спадарожнікавыя сістэмы дазваляюць павысіць дакладнасць руху тэхнікі па полі з хібнасцю 2 гл. Але для іх выкарыстання на тэхніцы - трактары або камбайне - павінен стаяць бартавы кампутар. І, канешне, гэты трактар павінен быць на хаду.
У час рабочай паездкі ў Гомельскую вобласць у красавіку мінулага года кіраўнік дзяржавы азнаёміўся са створанай сістэмай па рамонце і аднаўленні старой тэхнікі і звярнуў увагу на пытанні дысцыпліны.
«Гаворка ідзе пра тое, што ў гаспадарках трактар, прычапная тэхніка адпрацавалі пяць, сем, дзесяць гадоў - спісалі ці пад плот кінулі. Прайшло дзесяць гадоў - па бухгалтэрыі спісалі, шыта-крыта. Мы прынялі рашэнне: з-пад плота ўсё дастаць, з двух зрабіць адну, калі атрымліваецца, калі не зусім разабралі. Аднавіць за кошт запчастак камплектуючых і даць новае жыццё гэтай тэхніцы. Прыгажуня!» - сказаў Прэзідэнт, ацэньваючы прадстаўленыя ўзоры адноўленай тэхнікі.
Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што гэта даручэнне павінна было зыходзіць не ад яго, а ў першую чаргу на месцах трэба беражліва і па-гаспадарску абыходзіцца з тэхнікай. «Адносімся расхлябана, не беражом яе. А гэта грошы!» - заўважыў ён.
Камбайн "Гомсельмаша" павінен працаваць мінімум 15 гадоў, падкрэсліў Прэзідэнт. Тое ж датычыцца і трактарнай тэхнікі. Аляксандр Лукашэнка нагадаў, як аднойчы размаўляў з амерыканскім фермерам, які больш за 30 гадоў эксплуатаваў беларускі трактар і той быў спраўны і поўнасцю ў рабочым стане.
Той жа ўборачны камбайн "Гомсельмаша" GS10 PRO лічыцца залатой сярэдзінай у суадносінах кошт/якасць. На рынку ён каштуе больш як Br500 тыс. - гэта каля $170 тыс. Адштурхваючыся ад гэтай лічбы, можна ўявіць страты ад бязладнасці кіраўнікоў, якія за тэхнікай не глядзяць. Трактар МТЗ каштуе каля Br210 тыс. Колькі іх каштуе разабранымі на мехдварах - столькі гаспадарка і страціла. Лёгка палічыць.
Але на гэты ж камбайн можна паставіць сістэму карціравання ўраджайнасці, якая дазваляе счытваць з кожнага квадратнага метра не толькі вынікі "колькі вырасла", але і колькі з глебы вынесена пажыўных рэчываў - калія, фосфару і азоту. І павялічыць ураджайнасць у сярэднім на 25 працэнтаў. Вось такія варыянты выкарыстання тэхнікі.
Разгледзім цыфравізацыі сельскай гаспадаркі на канкрэтным прыкладзе. На ўжо згаданым прадпрыемстве "Усход" выкарыстоўваюцца тры інфармацыйныя сістэмы, якія дазваляюць значна павысіць эфектыўнасць працы аграрыяў. На "Усходзе" гэтыя сістэмы пачалі актыўна ўкараняць з мінулага года, але яны ўжо паспелі добра зарэкамендаваць сябе. Найбольш развітай сістэмай у гаспадарцы лічыцца "Рэсурсакантроль", якая ўстаноўлена на ўвесь аўтапарк. Сістэма дазваляе ў рэжыме рэальнага часу бачыць рух тэхнікі па палях. Акрамя таго, "Рэсурсакантроль" дазваляе адсочваць расходнае паліва. У сістэме "М-комплекс" аграрыі могуць адначасова бачыць паказчыкі ўсіх ферм "Усходу", такія, як прыбаўленні ў вазе і надоі. Такім чынам, спецыялісты могуць аператыўна рэагаваць на праблемы, якія ўзнікаюць. "М-комплекс" аснашчаны модулем кармлення, дзякуючы якому ў работнікаў прадпрыемства ёсць магчымасць адсочваць дакладнасць кармлення і правільнасць рацыёнаў харчавання.
З сістэмай "Гісторыя поля" на прадпрыемстве "Усход" пачалі працаваць не так даўно. Цяпер там назапашваецца інфармацыя, а ўжо ў наступным сезоне ў гаспадарцы разлічваюць на першыя вынікі яе працы. "Гісторыя поля" - гэта аналаг кнігі палёў, якую аграномы вялі на паперы. У праграму ўносіцца інфармацыя па кожным полі: якія культуры там раслі, якая ў іх была ўраджайнасць, якія ўгнаенні і сродкі абароны ўносіліся. Такім чынам, аграрыі змогуць прымаць больш дакладныя і дакладныя рашэнні аб культурах, якія будуць расці на палях у будучых сезонах. Акрамя таго, праграма аблічбоўвае кожнае поле, а трактары, абсталяваныя аўтапілотам, могуць рухацца па гэтых палях па зададзенай у «Гісторыі палёў» траекторыі.
У жывёлагадоўлі ўсё яшчэ цікавейшая. У многіх з нас за апошнія два гады на руках з'явіліся смарт-гадзіны ці фітнес-бранзалеты, якія вымяраюць пульс, ціск, актыўнасць. У многіх гаспадарках такія ж, толькі нашы, бранзалеты ёсць у кароў. Так, свет тэхналогій развіваецца аналагічна для ўсіх. Калі не карыстацца гэтым, можна хутка застацца не пры справе.
Гэта пераход ад рэактыўнага кіравання, калі жывёла захварэла ці не можа нарадзіць, да актыўнага кіравання. Аграрыі загадзя бачаць, якое адхіленне намячаецца, і адразу на яго рэагуюць. Канешне, гэта не ўсе прыклады выкарыстання перадавых тэхналогій у жывёлагадоўлі. Ёсць яшчэ і генатыпіраванне жывёл - тэхналогія, якая дазваляе значна хутчэй, чым традыцыйныя метады селекцыі, паляпшаць структуру статка.
Адной з рухаючых сіл жывёлагадоўчай галіны нашай краіны з'яўляецца Навукова-практычны цэнтр Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па жывёлагадоўлі. Тамака, сярод іншага, займаюцца і стварэннем новых, і ўдасканаленнем існых парод быдла. Як адзначае генеральны дырэктар РУП "Навукова-практычны цэнтр НАН Беларусі па жывёлагадоўлі" Аляксандр Краўной, апошнім часам гэтыя працэсы значна паскорыліся.
«Калі ў мінулым стагоддзі нашу чорна-пярэстую пароду свіней стваралі больш за 30 гадоў, то сёння мы вывелі беларускую мясную і белую пароды недзе за 15-16 гадоў. Гэта значыць, час назірання пароды скарацілася практычна ў паўтара - два разы. Дзякуючы сучасным тэхналогіям мы можам значна раней даведацца аб прадуктыўнасці нашчадства. І гэта прыводзіць да больш паспяховага выніку. Такім чынам, мы можам за адносна кароткі прамежак часу прадаставіць нашай краіне новыя пароды жывёл», - растлумачыў Аляксандр Кравец.
Адна з самых перадавых распрацовак, укаранёных у сельскую гаспадарку, - гэта дроны. Напрыклад, квадракоптары-апырсквальнікі. У іх ёсць рэзервуары для сумесяў, магніта-адчувальныя датчыкі ўзроўню вадкасці, і яны апрацоўваюць да 14 га у гадзіну. Паступова, хутка і эфектыўна. А яшчэ імі можна раскідаць насенне са хуткасцю 50 кг у хвіліну. Або ляцець па фруктовых садах і апыляць ніжнюю частку раслін.
Але цыфравізацыя - гэта яшчэ і пытанне стратэгіі для кіраўнікоў гаспадарак.
«Прэзідэнт у свой час звярнуў увагу на тое, што ў сельскую гаспадарку неабходна ўкараняць лічбавыя тэхналогіі, і гэта было вельмі правільнае і правільнае рашэнне. Бо без лічбавых тэхналогій складана развівацца, яны прысутнічаюць усюды. Куды б мы ні пайшлі, мы ўсюды бачым "лічбу". Сельская гаспадарка ў гэтым крыху адставала. Але апошнія два гады мы імкнемся сямімільнымі крокамі ісці наперад», - распавяла начальнік аддзела прававой і кадравай працы дзяржаўнага прадпрыемства «Усход» Вольга Ліпская.
Той, хто прыходзіць працаваць у доўгую, на вынік, нават не будучы інжынерам, можа і абсталяванне сам сканструяваць. Не без дапамогі, канешне. Але ўсё сапраўды пачынае працаваць ад унутранага жадання зрабіць добра.
Прыклад такога руплівага падыходу - сельскагаспадарчы філіял ААТ "Мінскаблаграсервіс", які ў жніўні 2022 года наведаў Аляксандр Лукашэнка ў час рабочай паездкі ў Мядзельскі раён Мінскай вобласці. Прэзідэнт растлумачыў, чым характэрна менавіта гэта гаспадарка - гэта ўзор для стварэння новых гаспадарак, дзе з улікам сучасных падыходаў створаны неабходныя аб'екты, у тым ліку добры мехдвор для захоўвання і абслугоўвання энерганасычанай тэхнікі, пабудаваны зернесушыльны комплекс. Пры гэтым гаспадарка ў Мядзельскім раёне была створана фактычна з нуля за кошт аб'яднання сельгасугоддзяў, якія раней неэфектыўна выкарыстоўваліся.
«Гэта ўзор стварэння новых гаспадарак: машынны двор, які павінен быць, зернесушылка, якая павінна быць, і малочнатаварная ферма. Гэта гаспадарка, Мядзельскі раён, там посевернее, яны павінны быць арыентаваны, мусіць, усёткі на малочную жывёлагадоўлю і адкорм БРЖ. Калі вы яшчэ птушку і свініну будзеце яшчэ недзе вырабляць, гэта ўжо ваша справа», - сказаў беларускі лідэр.
Ужыванне лічбавых тэхналогій на малочнатаварных фермах можна ўбачыць на прыкладзе прадпрыемства "Самахвалачы" пад Мінскам. Начальнік участку МТФ «Самахвалавічы» Марыя Цішына прызнаецца: новыя тэхналогіі спачатку ўкаранялі з асцярогай. Але ўжо праз кароткі час на ферме ўбачылі, што працаваць з увядзеннем цыфравізацыі стала прасцей. Той жа "М-комплекс", укаранёны ў працу прадпрыемства, значна знізіў колькасць папяровай працы. Націскам усяго адной кнопкі па выніку месяца фармуецца паўнавартасная справаздача.
«У гаспадарцы шырока выкарыстоўваюць планшэты тыя ж механізатары-трактарысты, якія займаюцца загрузкай і разгрузкай кармоў. Яму прыходзіць падрабязная карта кармлення, ён задае дату і час сутак, пасля чаго пачынаецца кармленне. Указана і колькасць саломы, сенажу, сіласу. Усё строга распісана па кілаграмах. Пасля гэтага вынікі адпраўляюцца ў "М-комплекс", дзе начальнік комплексу можа паглядзець працэнт кармлення за суткі. Гэта дазваляе кантраляваць правільнасць кармлення, яго збалансаванасць. І калі, напрыклад, упаў надой малака, я магу вызначыць, па чыёй віне гэта здарылася», - адзначыла Марыя Цішына.
Што мы сапраўды робім бездакорна, дык гэта прадукты харчавання. Тут беларусам няма роўных, таму гэтыя прадукты і набывае ўвесь свет. Калі быць дакладнымі, то больш за сто краін на амаль $7,5 млрд у год. Мы ў пяцёрцы экспарцёраў малочных прадуктаў і ў дваццатцы мясных. Вядома, пры такіх умовах усё павінны быць зацікаўлены ў датчыках, схемах, праграмным забеспячэнні, працы апаратуры для ўраджайнасці - няхай гэта будзе збожжа, гародніна ці кормы. Незалежна ад формы ўласнасці - дзяржаўнае гэта аб'яднанне або прыватнае. Проста ўзяць за правіла: калі рабіць - то добра.